سالگرد دوشنبه سیاه | قفس بورس 5 ساله شد!

پنج سال از بزرگ‌ترین سقوط تاریخ بورس ایران می‌گذرد؛ ریزشی که شاخص را از قله ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی به نیمه راه بازگرداند و ارزش دلاری بازار را به یک‌چهارم کاهش داد. امروز، در حالی که اقتصاد با بی‌ثباتی سیاست‌گذاری و ناترازی‌های ساختاری دست‌وپنجه نرم می‌کند، بورس همچنان در انتظار عبور از سایه سنگین رکود ایستاده است.

۲۰ مرداد ۱۴۰۴، پنج سال از آن دوشنبه داغ و فراموش‌نشدنی می‌گذرد؛ روزی که شاخص کل بورس با ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد آغاز شد، در دقایق نخست تا ۲ میلیون و ۱۰۳ هزار واحد بالا رفت و ناگهان ورق برگشت. بازار، بی‌خبر از میلیون‌ها چشم منتظر پشت مانیتور، مسیر نزولی گرفت و با ۲ میلیون و ۶۵ هزار واحد بسته شد. فردای آن روز، سقوط سنگین‌تر بود: بیش از ۳ درصد افت در شاخص کل، صف‌های فروش در منفی ۵، و سکوتی سنگین در تالار بورس.

برای بسیاری، این فقط افت چند عدد نبود. این آغاز فرو ریختن رؤیایی بود که از اسفند ۱۳۹۷ شکل گرفته بود؛ جایی که شاخص از ۱۶۰ هزار واحد در کمتر از یک‌سال و نیم به ۲ میلیون واحد رسید. هزاران سهامدار تازه‌وارد، از کارمندان تا بازاریان، از خانوار‌هایی که پس‌انداز کوچکشان را به میدان آورده بودند تا کسانی که خانه یا خودرو فروخته بودند، با امید چندبرابر شدن سرمایه وارد شدند. جو عمومی و حتی فضای رسمی کشور، سرشار از خوش‌بینی به بورس بود. اما واقعیت تلخ، در کمین بود.

روزنامه اینترنتی فراز به مناسبت پنجمین سالگرد ریزش تاریخی بورس، با سیدهادی میرعلمی، کارشناس بازار سرمایه به گفت‌و‌گو پرداخت.

بی سابقه‌ترین رکود بازار سرمایه

هادی میرعلمی رکود سال ۱۳۹۹ را بی‌سابقه‌ترین رکود بازار سرمایه دانست و درمورد دلایل این رکود گفت: «در سال ۱۳۹۹ دستکاری‌های فراوان از جنبه سیاست‌گذاری‌های نادرست و اطلاع‌رسانی و تبلیغات نادرست باعث شد بازار سرمایه حباب قیمتی بالایی بگیرد که سال‌ها گریبانگیر بازار باشد. ارزش بازار سرمایه ۱ میلیون واحد بود که با حباب قیمتی به ۲ میلیون واحد رسیده بود. بازار با رکود زمانی و قیمتی چندساله، پتانسیل رشد را پیدا کرد، اما نرخ بالای اخزا که تا ۳۷ درصد هم می‌رسید و انقباضی که حاکم بود، مانع از این امر شد. سال ۱۴۰۳ با انتخاب دولت چهاردهم، مجدد بورس می‌توانست رشد کند که با اتفاقات سیاسی که رخ داد و در ۱۴۰۴ هم به اوج خود رسید، بازار را به رکود عمیق‌تری فرو برد.»

آیا تحریم‌ها و مکانیزم ماشه، مجدد باعث رونق بورس خواهد شد؟

کارشناس بازار سرمایه در این‌باره گفت: «اگرچه سال ۱۳۹۷ با خروج ترامپ از برجام و تحریم‌های نفتی، بورس تهران رشد قابل توجهی داشت، اما این‌بار به دلیل شرایط سیاسی، وضعیت متفاوت است. اگر مکانیزم ماشه فعال شود، که احتمال بالایی هم دارد، ابتدا دلار و طلا رشد خواهند کرد و پول ملی بی‌ارزش می‌شود، سپس اگر امنیت کشور برقرار باشد، با افزایش دلار نیمایی می‌توانیم رشد تورمی در بورس را شاهد باشیم. اما این رشد ناشی از تورم است و درواقع سهامداران بازدهی واقعی به دست نیاورده‌اند و قدرت خرید افزایش پیدا نکرده است.»

سیاست‌های دولت درقبال بازار سرمایه

در این ۵ سال، سیاست‌هایی اتخاذ شد که جان‌گرفتن دوباره بازار را دشوار کرد. افزایش قیمت‌گذاری دستوری در صنایع مختلف، تغییرات متعدد و بی‌ثباتی در سیاست‌گذاری اقتصادی، از جمله تغییر چندباره نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، که عامل اصلی ریزش ۱۴۰۲ بورس بود، تغییر عوارض صادراتی برخی محصولات صنعتی، و مداخلات مستقیم در بازار سرمایه، فضای پیش‌بینی‌پذیری را از شرکت‌ها گرفت. اکنون نیز ناترازی‌های متعدد، از جمله کمبود برق در تابستان و کمبود گاز در زمستان، موجب کاهش ظرفیت تولید و تشدید رکود در صنعت و کل اقتصاد شده است. افزایش نرخ بهره نیز یکی دیگر از دلایل سرکوب بازار در این سال‌ها شده است. میرعلمی کارشناس بازار سرمایه در خصوص افزایش نرخ بهره و تاثیر سوء آن بر بازار سهام گفت: «به عنوان یک دولت، باید اولویت‌های اقتصادی را کنار هم دید. برای دولت، کنترل تورم اولویت دارد به همین دلیل شاید نتواند نرخ بهره را در این شرایط کاهش دهد.» کارشناس بازار سرمایه دررابطه با نحوه حمایت از بورس، معتقد بود بهتر است به جای پول‌پاشی در بازار، بسته‌های حمایتی از صنایع مختلف انجام شود.

توصیه به سهامداران جامانده از تورم و دلار

سقوط بورس ۵ سال ادامه داشته است. بسیاری از سهام بازار سرمایه همچنان با سقف سال ۱۳۹۹ خود، فاصله بسیاری دارند. اما تلخ‌تر از افت ریالی سهام، سقوط ارزش دلاری بازار بود. دلار که در مرداد ۱۳۹۹ حدود ۲۵ هزار تومان بود، امروز به کانال ۹۰ هزار تومان رسیده است. بورس ۴۰۰ میلیارد دلاری آن روزها، اکنون باوجود عرضه بسیاری شرکت‌ها در بورس، کمتر از ۱۰۰ میلیارد دلار ارزش دارد؛ سرمایه دلاری سهامداران، به یک‌چهارم رسیده است. میرعلمی در این رابطه گفت: «بازار بورس در شرایط فعلی ارزنده است، اما به دلیل شرایطی که پیش آمده، پتانسیل رشد بازار فعلا سرکوب شده است. با برطرف شدن ریسک‌های سیاسی، بازار می‌تواند وارد دوران رونق شود. به طورکلی بهتر است سهامداران در سهامی سرمایه‌گذاری کنند که سالانه به اندازه سود بانکی، سودنقدی سهام دریافت کنند و دربلندمدت هم به دلیل دارایی‌های شرکت، ارزش دارایی سهامدار هم حفظ شود.»

سهامداران بازار سرمایه پس از۵سال رکود و ریزش سهام، همچنان ناچار به انتظار هستند.اگرچه با ارزش‌گذاری‌های مختلف، بازار سهام بسیار ارزنده است اما تا شرایط سیاسی حاکم بر کشور به حاشیه امنی مناسب برای سرمایه‌گذار تبدیل نشود، احتمال رشد بازار کم خواهد بود. امیدواریم سال آینده در این روز، از شروع دوران رونق در بازار سهام صحبت کنیم تا سرمایه‌گذاران بورس، بیش از این آسیب نبینند.

لینک کپی شد